Sigorta, kişinin kendini güvence altına almasının bir biçimi olurken; çalışma hayatında da kullanılıyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı olan Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), çalışanların sigortalı olmasına yönelik süreçleri yürütüyor. Kamu adına çalışanlar Emekli Sandığı (4B) sigortasına sahipken, kendi adına çalışan esnaf ve çiftçiler Bağ-Kur (4B); başkası adına çalışan işçiler ise SSK (4A) sigortasına sahip oluyor. Özellikle SSK’lı olan işçiler için sigorta kontrolü kesinlikle öneriliyor.
Başkasının primlerini yatırdığı yani çalıştıranın çalışan adına prim yatırdığı SSK’lı sigorta türünde bazı art niyetli işverenler kar marjını artırmak için işçilere sigorta yapmayabiliyor. Bu nedenle işçi olarak çalışan kişinin kendi sigortasını kontrol etmesi ve çalıştığı yerin sigorta primlerini yatırıp yatırmadığını öğrenmesi gerekiyor. Çalışan kişiye sigorta yapmayan işyerini ise yüklü bir ceza bekliyor.
Kişinin çalışırken hakların korumak ve sağlık alanındaki hizmetlerden yararlanabilmesi için yapılan sigorta yapılmadığı takdirde Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu şeklinde isimlendirilen 5510 sayılı yürürlükteki kanun kapsamında ceza kesilebiliyor. Peki sigortasız işçi çalıştırmanın cezası ne kadar? İşte sigortasız işçi çalıştırma cezası güncel tutarı…
SİGORTASIZ İŞÇİ ÇALIŞTIRMA ŞİKÂYETİ NASIL VE NEREYE YAPILIR?
Sigortasız işçi çalıştırmak, Türkiye’de yürürlükte olan yasalara göre suç kabul ediliyor. Bu nedenle suçun tespiti için şikayete konu esas olabilecek bu durum, birbirinden farklı yöntemler ile şikayet edilebiliyor. Doğrudan kişinin kendisinin şikayet edebileceği sigortasız çalıştırılma durumu, aynı zamanda bir avukat aracılığıyla yapılarak, konu davaya taşınabiliyor. Bu noktada SGK, iki ayrı yöntemle şikayetleri kabul ediyor. Bu yöntemler ise şu şekilde:
- ALO 170: ‘Çalışma Hayatı İletişim Merkezi’ olarak haftanın 7 günü ve günün 24 saati hizmet veren bu hat, çalışan kişilerin ihbar ve şikayetlerini her an değerlendiriyor. Bu nedenle sigortasız çalışan kişi konuya ilişkin şikayetini ALO 170 üzerinden doğrudan yapabiliyor.
- Dilekçe: SGK’nın en yakın il ve ilçe birimine giderek işyerinin adı ve adresi açık bir şekilde belirtmek suretiyle dilekçeyle de şikayette bulunulabiliyor. Dilekçeyi işleme alan SGK, gerekli kontrollerin yapılması ardından adresi verilen işletmeyi denetime giderek, sigortasız işçi çalıştırılıp çalıştırılmadığını tespit ediyor.
SİGORTASIZ İŞÇİ ÇALIŞTIRMANIN CEZASI NE KADAR?
Sigortasız işçi çalıştırılması halinde ilgili işverene çeşitli yaptırımların uygulanmasını hükmeden yasalar, işçinin mağdur olmasının önüne geçmek için belirli meblağlarda para cezası kesilmesi gerektiğini söylüyor. Bu kapsamda işe başlama bildirgesinin verilmemesi hâlinde 10.008 TL olarak kesilen bu idari para cezası, SGK beyannamesinin verilmemesi durumunda bir kez daha 10.008 TL olmak üzere toplam 20.016 TL olarak kesiliyor. Ayrıca bir kişinin 1 ay boyunca sigortasız çalıştırılması hâlinde 20.516 TL daha idari para cezası kesilmesini sağlayan SGK, bir kişinin sigortasız çalıştırılması halinde işyerine toplam 40.538 TL ceza kesebiliyor.
SİGORTASIZ İŞÇİ ÇALIŞTIRMA CEZASINDA ZAMANAŞIMI SÜRESİ VAR MI?
Geriye dönük kayıt dışı işçi çalıştırma durumunun tespit edilmesi durumunda uygulanacak olan cezai işlemlerde zamanaşımı gibi bir durum bulunmuyor. Başka bir deyişle, SGK’nın kestiği sigortasız işçi çalıştırma cezasını ödemek gerekiyor. Aksi takdirde diğer idari para cezaları gibi katlanacak olan bu ceza, her ödenmeyen gün için faizleniyor. Ancak SGK’nın denetimlerinde bir zaman aşım süresi bulunuyor. Yasalara göre SGK, işyerlerinin 5 yıllık dönemini inceleyebiliyor. Geriye dönük 5 yıla kadar gidebilen SGK burada rastladığı usulsüzler üzerinden ceza kesebiliyor. Özetle, sigortasız çalışan işçinin konuyu davaya taşıyabilmek ve cezai işlem uygulanabilmesini sağlayabilmek için 5 yıl içerisinde şikayetçi olması gerekiyor.
İŞÇİNİN SİGORTASIZ ÇALIŞTIĞI İSPAT EDİLEBİLİR Mİ?
İşçinin işe giriş bildirgesinin verilmemesi, doğrudan işçinin sigortasız çalıştırıldığının en temel göstergesi olarak kabul ediliyor. Ancak sigortasız işçi çalıştırmanın kanıtlanabilmesi için işverenin ve işyerinin şikayet edilmesi ve SGK tarafından denetlenmesini sağlamak gerekiyor. Günümüzde birçok işverenin uyguladığı bu usulsüzlük, bireylerin çalışma ve güvenlik ile ilgili haklarını ihlal ettiği için iş mahkemelerine konu olabiliyor.